Jam maken is een hele leuke manier om fruit lang te bewaren. Vooral als het fruit in het seizoen is, is het maken van jam een goede manier om er langer van te genieten. Je kan dan namelijk fruit in grotere aantallen kopen of oogsten. De opties zijn eindeloos.
Je kent natuurlijk de klassiekers aardbei, framboos en perzik. Maar je kunt op veel meer manieren experimenteren met jam:
- Mix fruit met elkaar,
- voeg kruiden zoals gember, kruidnagel of rode peper toe,
- gebruik een scheutje drank,
- ga voor hele stukken fruit of groenten voor een confituur.
In dit artikel behandelen we de benodigdheden om jam te maken. Ook hebben we een basisrecept voor jam. We leggen meer uit over het jam met en zonder suiker, geleisuiker en stevia. Daarnaast hebben we een aantal tips op een rijtje gezet om jam dikker te maken. Dat doe je met behulp van gelatine(blaadjes), pectine en agar agar.
Definitie: jam
Weet jij het verschil tussen jam en confituur? Bij het maken van jam pureer je het fruit tijdens de bereiding. Als je het fruit heel houdt tijdens de bereiding wordt het confituur genoemd. Groenten kunnen bijvoorbeeld ook goed in confituur worden verwerkt. Denk hierbij aan courgette, rode en witte uien. Naast jam en confituur heb je ook nog gelei en marmelade. Hieronder een beschrijving van deze vier vormen:
- Jam: gepureerd fruit.
- Confituur: hele stukken fruit of groente.
- Gelei: het sap van fruit.
- Marmelade: zestes en vruchtvlees van citrusvruchten.
Deze vier soorten worden op dezelfde manier gemaakt: vruchten (soms groenten) worden gekookt met geleisuiker. Vervolgens bewaar je het in een gesteriliseerd potje. Daardoor wordt het lang houdbaar en kun je er lang van genieten.
Benodigdheden voor jam
Fruit (of groenten) naar keuze
Als je jam maakt, zijn groenten waarschijnlijk niet de beste combinatie met het fruit dat je gebruikt. Zoiets is namelijk vaak smaakvoller in een confituur of marmelade. Onderaan de pagina geven we je meer inspiratie welk fruit je kunt gebruiken. Maar de meestvoorkomende jams worden gemaakt van kersen, aardbeiden, abrikozen en frambozen.
Een (hoge) pan
Een hoge pan werkt het beste om in te koken. Als het fruit kookt, spettert het namelijk erg. Door een hoge pan te gebruiken, worden je keuken en kleren niet zo vies.
Jampotjes
Potjes om de jam te bewaren
Gebruik potjes met een schroefdeksel of weckpotten. Als je weckpotten gebruikt en je wilt de jam lang bewaren, kan je het beste de potten wecken. Dan weet je zeker dat de potten goed zijn afgesloten en je de jam lang kan bewaren.
Thermometer
Er zijn twee manieren om te weten of de jam klaar is met koken. Je kan de test doen met het bevroren schoteltje. Als je een druppel jam laat vallen op het bevroren schoteltje en het stolt meteen is de jam klaar. Je kan ook een keukenthermometer gebruiken. De jam moet zo’n 15-25 minuten koken totdat het een temperatuur heeft bereikt van 105°C.
Geleisuiker
Geleisuiker wordt vaak gebruikt voor jam omdat hier pectine aan is toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat de jam dikker wordt. Hieronder leggen we verder uit hoe je jam op andere manieren zoeter en dikker kan maken.
Eventueel soda
De jampotjes moeten natuurlijk gesteriliseerd worden. Je kan de potjes goed wassen met heet water, zeep en soda (1 eetlepel op 1 liter water). Spoel het goed af onder heet water. Je kan de potjes ook minstens 5 minuten uitkoken of ze op minstens 60°C wassen in de vaatwasser.
Basisrecept voor jam
Het basisrecept voor jam is vrij simpel. Over het algemeen heb je bij een ratio van 40% fruit en 60% suiker een jam die heel lang houdbaar is. De suiker conserveert de jam namelijk.
Wat heb je nodig voor 700ml jam?
- 400 gram fruit
- 480 gram geleisuiker
- 1 eetlepel citroensap
Stappenplan: jam maken
- Steriliseer de jampot(ten), inclusief de deksel.
- Maak het fruit schoon door het te wassen of schoon te deppen en de rotte stukjes te verwijderen.
- Kook het fruit 15-25 minuten en doe de schoteltjes test of meet de temperatuur (105°C).
- Pureer het fruit of stamp het fijn. Dit kan je ook al voor het koken doen.
- Voeg het citroensap en de geleisuiker toe volgens de instructies op de verpakking.
- Giet het mengsel in de jampot(ten) en zorg dat de pot(ten) nog warm zijn, anders kunnen ze breken.
- Draai meteen de deksel erop en zet ze op hun kop. De lucht die in de pot zit wordt er zo uitgedrukt waardoor de jam zo lang houdbaar kan blijven.
- Laat het 5-10 minuten zo staan en keer dan de potten weer om.
- Laat afkoelen en bewaar in een koele, donkere ruimte.
Experimenteer met wat jij lekker vindt! Een glad gepureerde jam, een jam met kleine stukjes fruit of een confituur met grotere stukken. Meng het fruit met ander fruit of met kruiden, specerijen of likeuren. Daarnaast zijn er meerdere manieren om minder suiker te gebruiken of om de jam in te dikken.
*Sommige broodbakmachines hebben een stand ‘jam’. Dit duurt echter wel veel langer. Maar kan leuk zijn om een keer te proberen.
Jam met of zonder suiker
Tegenwoordig eten we graag minder suiker. Daarom wil jij misschien ook weten of je jam zonder suiker kunt maken? Hieronder laten we enkele opties zien om jam met minder of geen suiker te maken.
Het is helemaal niet nodig om een 40/60 fruit-suiker ratio aan te houden. Vooral niet als je van plan bent de jam binnen twee weken op te eten of te wecken.
Jam zonder suiker maken kan met een vervanging zoals honing of agave. Een andere optie is om helemaal geen zoetmaker te gebruiken. In dit geval is de zoetmaker ook het goedje wat de jam langer goed houdt. Door het snel te consumeren of te wecken kan je het probleem van een kortere houdbaarheid makkelijk oplossen.
Daarnaast kan je ook jam maken met minder suiker. Doordat er wel suiker in de jam zit, kan de jam langer meegaan maar ook in dit geval wordt de houdbaarheid verkort. In het geval van jam helpt de (gelei)suiker om de consistentie van jam te behalen. Lees hieronder hoe je dit kan doen met verschillende ingrediënten.
Jam maken met geleisuiker
Jam met geleisuiker maken is heel makkelijk. Aan de suiker is namelijk pectine toegevoegd waardoor de jam aan elkaar wordt gebonden. In de winkel kan je over het algemeen twee soorten geleisuiker vinden: gewone geleisuiker en speciale geleisuiker. Voor de speciale geleisuiker heb je minder suiker nodig, maar bindt de suiker wel zoals normale geleisuiker.
Jam maken met gewone suiker
Natuurlijk kan je ook gewone suiker gebruiken voor jouw jam. Met de 40-60 ratio blijft de jam ook lang goed. Echter krijg je niet dezelfde consistentie als met geleisuiker omdat in gewone suiker natuurlijk geen pectine zit. Lees hieronder meer over hoe je dan wel de jam dikker kan maken.
Jam maken met zoetstoffen zoals stevia
Dan kan je ook nog jam van zoetstoffen maken. Bijvoorbeeld stevia, maar ook met erythritol. Het ligt aan je zoetbehoefte en wellicht andere zaken wat voor zoetstof je gebruikt.
Jam dikker maken
Je kan jam indikken met gelatine(blaadjes), pectine, agar agar, chiazaad en maizena.
Jam maken met gelatine
Dit werkt goed als je geen geleisuiker gebruikt of zonder suiker werkt. Gelatine is van dierlijk slachtafval gemaakt. Daardoor is de jam niet meer vegetarisch of halal.
Jam maken met pectine
Pectine komt uit fruit en is een natuurlijk (en dus niet dierlijk) bindmiddel. Pectine zit in geleisuiker. Citroenen bevatten ook veel pectine waardoor je citroensap ook kan gebruiken om te binden. Klik hier voor een lijst met pectinegehaltes van verschillende fruitsoorten, waardoor je makkelijker jam zonder geleisuiker kan maken.
Jam maken met agar agar
Agar agar is, net zoals gelatine, een geleermiddel. Echter is agar agar afkomstig uit planten in plaats van dieren. Geleermiddel (gelatine dus ook) maakt de jam echter wel minder zoet. Houd hiermee dus rekening.
Jam maken met chiazaad
Chiazaad zorgt ervoor dat de jam dikker wordt. Mix hiervoor het fruit naar de gewenste consistentie en voeg chiazaad toe. Wacht een uur zodat de zaadjes kunnen wellen en het fruit bindt. Voeg eventueel ook suiker toe. Dit blijft ongeveer een week goed in de koelkast, maar je kan het ook wecken om de houdbaarheid te verlengen.
Jam dikker maken met maïzena
Een andere manier is om een papje maïzena toe te voegen drie minuten voordat de jam klaar is met koken. Ook dit bindt de jam zonder het zoeter te maken. Echter bindt dit niet helder.
Waarmee kan je jam maken?
Technisch gezien is het alleen jam als je bindt met pectine en conserveert met suiker. Wij vinden echter dat je het ook best jam kan noemen als je andere manieren van binden en zoeten gebruikt. Of noem het een vruchtenspread. Experimenteer in ieder geval met wat jij lekker vindt en wat past bij jouw levensstijl. Hierbij wat inspiratie:
- Klassieke soorten jam zoals aardbeien, frambozen, perzik, abrikozen, blauwe bessen, vijgen, appels en bramen.
- Wat minder gangbare jam zoals druiven, mango, kiwi, cranberry, gember, stoofperen, paardenbloem, kweepeer, ananas, banaan, pompoen, wortel en nectarine.
- Mix met ingrediënten zoals basilicum, munt, rozemarijn, tijm, drank (bijvoorbeeld Campari, rum, bier of prosecco), kaneel, steranijs, kruidnagel en vanille.
- Jam maken van bevroren fruit kan natuurlijk ook. Dit moet misschien wel wat langer koken om de juiste textuur te krijgen.
Kortom, eindeloze opties!
Jam bewaren
- Ouderwetse jam met een 40/60 fruit-suiker ratio kan je wel een jaar bewaren.
- Jam met minder suiker kan je minder lang bewaren.
- Geen suiker in de jam? Deze kan je ongeveer een week bewaren in de koelkast.
- Als je de jam weckt, kan je het nog langer bewaren. Zodra de jam geopend is moet je het in de koelkast bewaren en blijft het 1 tot 2 weken goed.